Grote Verzoendag – Israëlzondag 2 oktober 2022
Op de avond van dinsdag 4 oktober begint voor de Joden de meest heilige dag: Jom Kippoer – Grote Verzoendag. Zouden we ook als christenen hier geen aandacht aan besteden? Deze dag is in de Heere Jezus Christus weliswaar vervuld, maar daarmee voor ons beslist niet zonder betekenis.
                                                                                                                                       
Grote Verzoendag in het Oude Testament
De instelling van deze bijzondere dag vinden we in Leviticus 16. We bevinden ons dan zo’n beetje in het middelste gedeelte van de Thora (de vijf boeken van Mozes). Je zou kunnen zeggen dat de Grote Verzoendag het hart van de Thora is. God is een heilig God, maar Hij heeft een bron geopend tegen de zonde en de onreinheid. De datum van deze dag is volgens de Joodse kalender 10 Tisjri. Dat was – volgens hun traditie – ook de dag waarop Mozes voor de tweede keer de berg Horeb afdaalde met de nieuwe stenen platen, waarop de Heere de woorden van Zijn verbond had gegraveerd.                             
Wat is er toen gebeurd voordat Mozes van de berg naar beneden ging? We lezen dat de Heere neerdaalt op de berg in een wolk en Zijn Naam uitroept: ’HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig, geduldig en rijk aan goedertierenheid en trouw, Die goedertierenheid blijft bewijzen aan duizenden, Die ongerechtigheid, overtreding en zonde vergeeft’ (Exodus 34: 6-7). In de gebeden op Grote Verzoendag worden deze woorden keer op keer herhaald. Bij de Heere is vergeving voor wie zich bekeert. Leviticus 16 begint ons te vertellen dat de Heere de Grote Verzoendag heeft ingesteld nadat twee zonen van Aäron (Nadab en Abihu) ‘vreemd vuur’ voor het aangezicht des Heeren hadden gebracht. ‘Vreemd vuur’ betekent dat zij in de dienst der verzoening op een andere manier handelden dan de Heere had voorgeschreven. Er wordt iets van de mens ingebracht en dat is dodelijk. Zelfs het heiligdom is verontreinigd, maar de Heere schenkt de genade van de verzoening. Eén keer per jaar werd de hogepriester geroepen om voor zichzelf en voor het volk verzoening te doen.                                                    
                                                                                                                                            
Grote Verzoendag in de synagoge
Op deze dag wordt er 26 uur gevast, maar daaraan voorafgaand is er ’s middags nog een feestmaal. ’s Avonds klinkt dan in de synagoge het Kol Nidrei (Alle geloften). Aan God wordt gevraagd om alles wat Hem werd beloofd, maar niet werd nagekomen, ongedaan te maken. De Duitse componist Max Bruch (1838-1920) heeft van de melodie een indrukwekkende bewerking gemaakt voor cello en orkest. Op Youtube is het te vinden.
De volgende morgen wordt Leviticus 16 gelezen en Numeri 29: 7 – 11. De profetenlezing is uit Jesaja (57: 14 tot 58: 14). ’s Middags wordt naast Leviticus 18 het boek Jona gelezen. God wilde zich ontfermen over heidenen die zich bekeerden, zal Hij dan Zijn eigen volk niet genadig zijn als het tot Hem roept om vergeving? We horen Jona (hfdst. 4: 2) zeggen: ’Ik wist dat U een genadig en barmhartig God bent, geduldig en rijk aan goedertierenheid, Die berouw heeft over het kwaad’. Het zijn woorden ontleend aan Exodus 34, die keer op keer klinken op Grote Verzoendag.
Voorafgaand aan de zonsondergang komt de dag tot een hoogtepunt. Driemaal wordt beleden: ’Hoor, Israël! De HEERE is onze God, de HEERE is   
één’. Tot zevenmaal toe klinkt de belijdenis van Israël op de berg Karmel: ’De HEERE is onze God’. De sjofar laat nog een langgerekte toon horen en dan is het tijd om elkaar een goed nieuwjaar toe te wensen (sjana tova). Soms wordt er van vreugde gedanst in en buiten de synagoge. Wie zich immers in berouw tot God wendt ontvangt vergeving.                                                                       
                                                                                                                                            
Grote Verzoendag in het Nieuwe Testament                                                                                                    
Als Lukas in Handelingen 27: 9 de vastentijd noemt, dan heeft dit betrekking op de Grote Verzoendag. Maar in de Bergrede zien we soms ook iets van deze heilige dag in beeld komen. Jezus heeft het over vasten en het geven van liefdegaven. Hij zegt ook dat je je eerst moet verzoenen met je broeder voordat je gaat offeren. De dagen van inkeer voorafgaand aan de Grote Verzoendag zijn bedoeld om je af te vragen of er nog iets goed gemaakt moet worden. In de Hebreeënbrief wordt de Heere Jezus getekend als de grote Hogepriester, Die met Zijn eigen bloed het heiligdom is binnengegaan om een eeuwige verlossing te realiseren. Dat ontslaat ons echter niet van de plicht ons telkens weer te bekeren en onze hoop alleen te vestigen op Hem, Die veel meer is dan Aäron. Zo zal ook iets gestalte krijgen van de vernieuwing van ons leven, want zonder heiliging zal niemand de Heere zien (Hebr. 12: 14). Laten we deze dagen samen met Israël ons bezinnen op het diepe woord uit Jesaja 57: 15 ’Want zo zegt de Hoge en Verhevene, Die in de eeuwigheid woont en Wiens Naam heilig is: Ik woon in de hoge hemel en in het heilige, en bij de verbrijzelde en nederige van geest, om levend te maken de geest van de nederigen, en om levend te maken het hart van de verbrijzelden’.